As mulleres das Irmandades da Fala contan cunha serie documental, ‘Irmás na Fala‘, un traballo audiovisual realizado por Nós Televisión coa produción da Real Academia Galega e o apoio económico do Concello da Coruña. A serie aborda en catro capítulos a historia das irmandiñas que desde 1916 pularon pola lingua e cultura galega. Agora xa podes ver de seguido os catro capítulos.
1 – Micaela Chao, galeguistas organizadas
O 18 de maio de 1916 celebrouse no local que daquela ocupaba a Real Academia Galega, na rúa Rego da Auga da Coruña, a primeira xuntanza das Irmandades da Fala. Nacía así un movemento chave que abriría un novo tempo para a defensa da lingua galega e de Galiza como suxeito político, formado por agrupacións locais espalladas por todo o país que chegaron a ter unhas 700 persoas afiliadas. As escasas fotos dos seus encontros amosan practicamente só facianas masculinas, e naquela xuntanza fundacional participou unha única muller, Micaela Chao Maciñeira. Neste primeiro capítulo da serie Irmás na Fala abordamos a vida de Micaela Chao, impulsora da Sección Feminina das Irmandades da Fala e de como a súa morte sendo moi nova marca o devir das irmandiñas.
2 – Elvira Bao e María Miramontes, militantes do galego
Entramos nas Escolas de Ensino Galego Semente na Coruña onde as crianzas se achegan á figura de María Miramontes quen hai 100 anos impulsaba as Escolas de Insiño Galego xunto co seu compañeiro de soños e vida, Ánxel Casal. Estas escolas, pioneiras na normalización da nosa lingua no ensino, ían ter como profesora das nenas á mestra e militante Elvira Bao, considerada unha das primeiras arengadoras galeguistas. Neste segundo capítulo de Irmás da Fala abordamos a militancia das Irmás na Fala arredor da cultura e lingua galegas a través de douss nomes propios: Elvira Bao e María Miramontes.
3 – Amparo López Jean e Emilia Docet, políticas e arengadoras
A irmandiña Amparo López Jean, a primeira muller en afiliarse ao Partido Galeguista na Coruña, convértese nun bastión da II República. Como secretaria xeral do Grupo Feminino Galeguista, axudou a fuxir aos galegos tras o golpe de Estado. Emilia Docet, nomeada Miss España en 1933, aproveita a súa proxección pública para difundir as ideas galeguistas e instar á aprobación do Estatuto de Autonomía. “A maior alegría da miña vida será o día no que á nosa terra se lle conceda o seu Estatuto”, falaba Docet que tamén interveu no Mitin das Arengas o 24 de xullo de 1934. Para achegármonos a ela, entramos no teatro para ver sobre o escenario a obra ‘Miss Docet’ da man da actriz e dramaturga Iria Pinheiro.
4 – O legado das Irmás da Fala
O compromiso de Micaela Chao, Elvira Bao, María Miramontes, Amparo López Jean e Emilia Docet segue en vivo en nós. A recuperación da xenealoxía feminina e galeguista resulta indispensábel dentro do marco da restauración da memoria democrática. Neste capítulo abordamos como (re)construímos a nosa historia logo do golpe de 1936.
